در ادامه سلسله سخنرانی‌های کوتاه علمی، سخنرانی دکتر احسان قزلباش، عضو هیأت علمی جدید گروه خاک‌شناسی دانشکده، با عنوان «زیست‌فراهمی آب؛ یک قرن سفر از ظرفیت مزرعه تا یادگیری ماشین» روز دوشنبه ۵ آبان ماه ۱۴۰۴ در سالن مرحوم دکتر توکلی برگزار شد.

دکتر قزلباش در آغاز سخنان خود به مرور روند تحول مفهوم «رطوبت قابل استفاده خاک برای گیاه» از نخستین تعاریف کلاسیک تا کاربرد فناوری‌های نوین داده‌محور پرداخت. در بخش نخست، وی به تبیین مفاهیم پایه‌ای از جمله ظرفیت مزرعه (Field Capacity) و نقطه پژمردگی دائم (Permanent Wilting Point) اشاره کرد که از دهه ۱۹۲۰ به‌عنوان چارچوب غالب برای تعیین حدود بالایی و پایینی رطوبت قابل استفاده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سپس با نقد این تعاریف کلاسیک، مفاهیم پیشرفته‌تری مانند Least Limiting Water Range (LLWR)، Integral Water Capacity (IWC) و Integral Energy (IE) معرفی شد که تلاش می‌کنند محدودیت‌های آبی، تهویه‌ای و مکانیکی خاک را همراه با ویژگی‌های فیزیولوژیک گیاه در تعریف این پارامتر لحاظ کنند.

در بخش پایانی، دکتر قزلباش به فرصت‌های ناشی از ظهور فناوری‌های نوین و ابزارهای هوشمند برای بازتعریف رابطه آب، خاک و گیاه پرداخت. وی کاربردهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را در پیش‌بینی و بهینه‌سازی فراهمی آب خاک برای گیاه تشریح کرد و به‌ویژه استفاده از مدل‌های یادگیری عمیق (Deep Learning) و الگوریتم‌های چندوجهی (Multimodal) را به‌عنوان رویکردهایی نوین برای تخمین پویای توان فراهمی آب از سوی خاک و قابلیت جذب از سوی ریشه، بر اساس داده‌های خاک، شاخص‌های رشد گیاه  (نظیر LAI و NDVI)  و متغیرهای اقلیمی توضیح داد.

وی در پایان تأکید کرد که این روش‌ها می‌توانند مفاهیم نظری پیچیده را به مدل‌های کاربردی و کارا در مزرعه تبدیل کنند و زمینه‌ساز مدیریت هوشمند در زمان کاشت، آبیاری و انتخاب محصول باشند. نشست با طرح پرسش‌هایی از سوی حضار و پاسخ‌گویی سخنران به پایان رسید.

گفتنی است این نشست با همکاری دکتر محمد مهرآبادی، معاون پژوهشی و فناوری دانشکده کشاورزی و معرفی همکاران جدید هیأت علمی برگزار شد.