ارائه کننده: نگار توکلی زانیانیاستاد راهنما: دکتر عبدالمحمد عابدیان کناری استاد ناظر داخلی: دکترمحمدرضا کلباسی مسجدشاهی استاد ناظر خارجی: دکتر حسین اورجی نماینده تحصیلات تکمیلی: دکتر محمدرضا کلباسیتاریخ: ۱۴۰۴/۰۷/۳۰ ساعت: ۱۱:۳۰ مکان: سالن اصلی دفاع

چکیده:پژوهش حاضر باهدف ارزیابی کارایی هم‌بندهای طبیعی و مصنوعی در تهیه خوراک مسافرتی و بررسی اثر آن‌ها بر رشد، بقا، شاخص‌های فیزیولوژیک و کیفیت آب در ماهی زینتی آنجل )Pterophyllum scalare( انجام شد. بدین منظور، شش تیمار آزمایشی شامل تغذیه روزانه با پلت )T0(، تغذیه پس از پنج روز گرسنگی (T1)، قرص خوراک مسافرتی فاقد هم‌بند (T2) قرص خوراک مسافرتی حاوی هم‌بند طبیعی (پودر عدسک آبی، ملاس، آرد بلوط، ژلاتین) (T3) حاوی هم‌بند مصنوعی (کربوکسی متیل سلولز، آلژینات) (T4) و ترکیبی از هم‌بند طبیعی و مصنوعی )T5( طراحی شدند. نتایج نشان داد که تیمارها از نظر عملکرد رشد اختلاف معناداری داشتند )P<0.05(. تیمار T2 ضعیف‌ترین رشد را با وزن نهایی 9/11±4/0 گرم، افزایش وزن 72/0±17/0 گرم و نرخ رشد ویژه 0.26±0.06 درصد در روز نشان داد، درحالی‌که تیمارهای T0، T1  و T5 بالاترین مقادیر رشد را به خود اختصاص دادند. شاخص کارایی پروتئین (PER) نیز در T0 بیشترین (04/0±01/0) و در T2 کمترین مقدار (02/0±01/0) را داشت. ضریب کارایی غذایی و میزان بقا بین تیمارها اختلاف معناداری نداشتند. از نظر شاخص فیزیولوژیک، سطح کورتیزول به طور معناداری در تیمارهای T1 و T2 بالاتر بود )p<0.001( که بیانگر استرس بیشتر این گروه‌ها است. در مقابل، تیمار T0 پایین‌ترین سطح کورتیزول را ثبت کرد. ارزیابی کیفی بافت کبد برای تمام تیمارهای آزمایشی انجام شد، تنها در تیمار T1 علائم آسیب ناشی از گرسنگی کوتاه مدت مشاهده شد که تا حد زیادی بعد از 55 روز غذادهی رفع شد. بررسی کیفیت آب نشان داد که غلظت آمونیاک، نیتریت و نیترات در تمام تیمارها اختلاف معنی‌داری نداشت و سایر پارامترها نیز در محدوده بهینه برای پرورش ماهیان زینتی باقی ماندند. نتایج آزمون‌های فیزیکی قرص‌ها بیانگر آن بود که استفاده از هم‌بندهای مصنوعی و ترکیبی موجب افزایش معنادار نیروی شکست، چسبندگی و فشاری نسبت به تیمار فاقد هم‌بند شد. همچنین آزمون لیچینگ نشان داد که هم‌بندها به طور چشمگیری زمان پایداری قرص‌ها را افزایش داده و کاهش هدررفت مواد مغذی را موجب شدند؛ به‌ویژه هم‌بند مصنوعی بیشترین ماندگاری را ایجاد کرد. به‌طورکلی، یافته‌ها نشان می‌دهند که استفاده از هم‌بندها، به‌ویژه هم‌بند مصنوعی، در تهیه خوراک مسافرتی می‌تواند موجب بهبود پایداری فیزیکی خوراک و کاهش هدررفت مواد مغذی شود، بدون آنکه اثر منفی بر کیفیت آب داشته باشد. با این حال، استفاده از خوراک فاقد هم‌بند (T2) عملکرد رشد ضعیف‌تر و سطح استرس بالاتری را در ماهیان ایجاد کرد.