دکتر خضری: مطالعات تاریخی نیازمند نوآوری، نقد منابع سنتی و پذیرش رویکردهای چندوجهی است
دکتر سیداحمدرضا خضری، مشاور وزیر علوم و مدیرکل حوزه وزارتی در همایش ملی «رهیافتهای نو به تاریخ اسلام» ضمن گرامیداشت یاد و خاطره دکتر صادق آیینهوند بر ضرورت رویکرد نو و رهیافت جدید به تاریخ اسلام تأکید کرد.
دکتر خضری سخنان خود را با خوانش ابیاتی از سعدی آغاز و از دکتر صادق آیینهوند به عنوان یکی از چهرههای نواندیش، انساندوست و عالمِ عامل یاد کرد و گفت: شادروان دکتر آیینهوند اهل دل، اهل عرفان، و عالمی نوگرا بود که نه تنها گلیم خود را از موج بیرون میکشید، بلکه تلاش میکرد دیگران را نیز از غرقشدگی در جهل و بیدانشی نجات دهد.وی با اشاره به تعامل انسانی و علمی دکتر آیینهوند با دانشجویان و همکارانش، افزود: ایشان با چهرهای آرام، ذهنی خلاق و اندیشهای باز، الگویی راستین برای سایر استادان علوم انسانی بود.دکتر خضری در ادامه سخنان خود، به ضرورتهای بازاندیشی در مطالعات تاریخی پرداخت و تأکید کرد که با تحولات روزافزون در عرصه دانش و فناوری، دیگر نمیتوان با روشهای قدیمی به بررسی تاریخ پرداخت. وی گفت: در دنیای امروز که با دانشهای نوظهور، فناوریهای پیشرفته و رویکردهای ترکیبی روبهرو هستیم، مطالعات تاریخی نیز نیازمند نوآوری، نقد منابع سنتی و پذیرش رویکردهای چندوجهی است.مشاور وزیر علوم به تشریح عرصه های مختلف برای رهیافتهای نو در تاریخ اسلام پرداخت و اظهار داشت: لزوم نقد منابع تاریخی؛ بررسی منشاء، اهداف نگارش، اعتبار و تناقضات منابع تاریخی با بهرهگیری از روشهای نوین همچون هرمنوتیک و تحلیل لایههای متنی- توجه به مقایسه تطبیقی؛ تطبیق دین، مذهب، قومیتها، و قرائتهای تاریخی در چارچوبی تطبیقی برای فهم بهتر تحولات گذشته- ضرورت کاربست نظریههای اجتماعی؛ استفاده از نظریههای وبر، فوکو و سایر اندیشمندان علوم انسانی برای تحلیل ساختارهای تاریخی- نقد گفتمانهای مسلط و پسااستعمارگرایی؛ به چالش کشیدن روایتهای یکسویه و غالب تاریخی- توجه به تاریخنگاری جنسیتی؛ عبور از نگاه تکجنسیتی در تاریخ و توجه به نقش و روایتهای زنان در تاریخ اسلام و فناوری های نوین در تاریخپژوهی؛ بهرهگیری از پایگاههای داده، منابع دیجیتال، تحلیل آماری، GIS، و هوش مصنوعی برای تحلیل متون تاریخی و کشف روندها و شبکههای اجتماعی در تاریخ از جمله عرصه های که می توان با ورود به آنها تاریخ اسلام را از افقی جدید درک کرد.وی در پایان، دنیای دیجیتال امروز را «اقیانوسی پهناور» توصیف کرد که نمیتوان با توان فردی به ژرفای آن دست یافت و افزود: توجه به فناوری های نو در تاریخ نگاری و تاریخ پژوهی بسیار مهم است. استفاده از روش های جدید برای فهم مباحث تاریخی و بازخوانی تاریخ ضروری است. امروزه هوش مصنوعی، روش های تحلیل محتوا، رویکردهای زبان شناسانه و استفاده از کلاندادهها (Big Data) و ابزارهای دیجیتال افق های نو و دریچه های جدید برای ورود به تاریخ نگاری اسلامی باز می کنند.